branches > olie, margarine & sauzen > oliën & vetten > olieraffinage |
Raffineren van eetbare oliën en vetten
Het raffineren verwijdert ongewenst delen zoals gommen, vrije vetzuren, kleurstoffen en ongewenste smaak- en geurstoffen. Over het algemeen zijn er twee manieren van om zaadoliën te raffineren: fysieke verwijdering en de meer conventionele chemische raffinering.Conventionele chemische raffinering, zoals het wordt toegepast bij ruwe olie, houdt ontgommen (verwijdering van fosfolipiden), neutralisatie (verwijdering van vrije vetzuren), bleken (ontkleuren) en ontgeuren in. Ontgommen houdt in dat water wordt toegevoegd om alle aanwezige gommen met water te hydrateren, gevolgd door centrifugale scheiding. De niet-hydrateerbare gommen worden verwijderd door ze eerst te veranderen in hydrateerbare vorm. Dit wordt gedaan met behulp van fosfor- en citroenzuur, waarna water wordt toegevoegd en het geheel wordt gecentrifugeerd. De volgende stap is neutralisatie, waarbij een waterige alkali, meestal natronloog of natriumcarbonaat, in de olie wordt gespoten die voorverhit is tot 75-95°C. De alkali reageert met de vrije vetzuren in de olie, zodat zepen worden gevormd die door middel van bezinking of centrifugeren worden gescheiden. Een droogstap kan worden ingevoegd na de neutralisatie om er zeker van te zijn dat al het water is verwijderd.
De geneutraliseerde olie wordt gebleekt om kleurstoffen (zoals carotenoïden) en andere kleine bestanddelen zoals oxidatoren of sporen van overgangsmetalen te verwijderen.
Bij bleken wordt geactiveerde vollersaarde gebruikt en de behandeling gebeurt bij 90-130°C gedurende 10-60 minuten. De aarde wordt onder vacuüm in de olie ingezogen en door middel van filtratie verwijderd. De gebleekte olie wordt bij lage druk met stoom gedistilleerd om vluchtige verontreinigingen zoals geur- en smaakstoffen te verwijderen. Dit proces, dat bekend staat als ontgeuren, gebeurt bij een temperatuur van 180-270°C en kan 15 minuten tot vijf uur duren, afhankelijk van de aard van de olie, de hoeveelheid en het type installatie dat gebruikt wordt. Als bijvoorbeeld een batch ontgeurder gebruikt wordt, zou het tussen de 4,5 en 5 uur duren, afhankelijk van het type olie en de hoeveelheid.
Maar als dezelfde soorten olie verwerkt worden in een semi-continue ontgeurder zou het ongeveer 15 minuten duren.
Het raffineren van olijfolie en pulpolie is gelijk aan het proces voor oliezaadolie.
Fysiek raffineren is een eenvoudiger proces, waarin de ruwe olie ontgumd en gebleekt wordt, gevolgd door stoomdistillatie dat vrije vetzuren, geurstoffen en vluchtige stoffen in één stap verwijdert. De olie wordt verhit tot een temperatuur tot 270°C en daarna geraffineerd, door het over een serie bakken te laten stromen in tegenstroom met de stoom. De voordelen van fysieke raffinering zijn een grotere opbrengst, lagere kosten en minder gebruik van chemicaliën. Vergeleken met chemische neutralisatie kan een lagere kwaliteit van het eindproduct één van de nadelen zijn.
Er zijn nog drie andere processen die uitgevoerd kunnen worden tijdens het raffineren van olie, afhankelijk van de herkomst van de olie.
De eerste is frigelisatie, wat eigenlijk de verwijdering van was betekent die anders voor bewolking kan zorgen. Dit wordt uitgevoerd bij oliën zoals van zonnebloemen. Het proces houdt in dat de olie gekoeld wordt, waarna het gefilterd wordt met gebruik van een filterhulp om de was te verwijderen.
Het tweede proces is fractionering. Dit kan uitgevoerd worden op ruwe of geraffineerde olie. Het houdt in dat de vaste olie compleet versmolten wordt, gevolgd door koeling die vaste en vloeibare fracties oplevert die verschillende functionele eigenschappen hebben.
Het derde proces is interesterificatie. Dit houdt in dat triglyceriden gescheiden worden in vetzuren en glycerol, gevolgd door recombinatie. De reactie wordt uitgevoerd onder gebruik van citroen- of fosforzuur plus een katalysator, meestal natriummethoxide. Interesterificatie wijzigt de functionele eigenschappen van de behandelde olie en kan na neutralisatie en het ontgeuringsproces worden uitgevoerd.