database > wetenschap & voeding > wetenschap > nanotechnologie

download article

Nanotechnologie in de agrofoodsector

Nanotechnologie in de agrofoodsector, dichterbij dan je denkt!
11 september 2007, PTC+ in Hegelsom

Het Innovatiecafé van 11 september ging over Nanotechnologie in de agrofoodsector. Een relatief onbekend onderwerp voor de mkb-bedrijven in de agrofoodsector. Doel van het Innovatiecafé was om de deelnemers beter bekend te maken met nanotechnologie en vooral de concrete toepassingen ervan. En dit is gelukt. De deelnemers benadrukte na afloop dat ze nu veel beter weten wat nanotechnologie is en vooral wat het kan. Het was een inspirerende avond.

Enkele deskundigen op het gebied van nanotechnologie waren gevraagd uitleg te geven over dit onderwerp. Gespreksleider Roger de Bruijn, hoogleraar in creatief denken, zorgde voor een gepaste ‘opwarmer’. Met zijn verhaal prikkelde hij de ruim veertig aanwezigen (waarvan ruim 50% ondernemers) tot creatief denken. “Bedenk wat vanzelfsprekend is en zet je daar tegen af.”
Daarnaast zorgde hij ervoor dat de deskundigen niet vervielen in ingewikkelde vaktermen en hun verhaal steeds toespitsten op de concrete toepassingen van nanotechnologie.

Hieronder vind u een kort verslag van de bijeenkomst.

Inleiding Roger de Bruyn

Wat maakt het verschil? Hoe maak je zelf het verschil als je maar een van de velen bent?
Concentreer je niet op de zaken waar je niet goed in bent. Maar perfectioneer dat waar je wel goed in bent.
Wat goed is of goed gaat wordt een patroon, waardoor je gedrag of je werk voorspelbaar wordt. Door steeds buiten de gebaande paden te denken blijf je je onderscheiden. Met creativiteit kun je het verschil maken.

Hoe kun je voetbal aantrekkelijker maken?

• In plaats rode en gele kaarten, beloningskaarten invoeren. Waarom niet een blauwe kaart? En bij twee blauwe kaarten mag je een man extra inzetten.
• Het voetbalveld op een helling aanleggen. De eerste helft speel je omhoog en de andere helft speel je naar beneden.
• Het doel in het midden van het veld in plaats van op de uiteinden. Hierdoor houd je de bal veel meer in het spel.

Deze laatste gedachte is omgezet in een nieuw spel, cirkelvoetbal.

Alle deelnemers kregen een boek van Roger de Bruyn mee: Testamentair Essay. Een boekje over creatief denken, spirituele levenshouding en plicht tot inbreng van al je talenten, ook van je verbeeldingskracht. In dit boekje worden een aantal technieken behandeld die je helpen om creatief te denken.

Inleiding Frans Kampers

Frans Kampers is directeur van BioNT van Wageningen UR. BioNT is het centrum in Wageningen voor toepassingen van nanotechnologie in voedsel en gezondheid.

Volgens Kampers heeft agrofood-Nederland een vooraanstaande plaats in de wereld . Nederland wordt gezien als een vooruitstrevend land. En nanotechnologie biedt de sector kansen om dit imago te behouden.
Nano betekent vrij vertaald dwerg. De eenheid is 10-9 meter. Om een indicatie te geven van de grootte van een nanodeeltje, kun je een nanodeeltje vergelijken met een voetbal zoals je een voetbal vergelijkt met de aarde.
Uit onderzoek blijkt dat een materie op nanoschaal zich heel anders kan gedragen. Met creativiteit kun je dit voor allerlei toepassingen gebruiken. Frans Kampers bespreekt een aantal toepassingen.

Sensoren en diagnostiek

Met nanotechnologie kunnen apparaten gemaakt worden waarmee binnen enkele uren bepaald kan worden hoeveel bacteriën er in voedselproducten zitten. Het testen van de versheid van producten duurt nu soms dagen. Met een dergelijk apparaat kun je thuis de versheid van de producten op je fruitschaal of in de koelkast bepalen.

Veel toepassingen van nanotechnologie zijn direct terug te leiden naar eigenschappen van dieren of planten. Deze eigenschappen worden op nanoniveau geanalyseerd. Hierdoor kunnen de eigenschappen met nanotechnologie nagebootst en toegepast worden voor andere doeleinden. De sensoren waarmee de versheid van producten bepaald wordt, zijn afgekeken van de voelsprieten van een mot.

Scheiden

Met nanotechnologie kan een membraam gemaakt worden om stoffen te filteren. Bijvoorbeeld om bacteriën uit melk te scheiden. Of zoals nu al in bierbrouwerijen toegepast wordt om gistcellen uit het bier te filteren. Je kunt zelfs nog verder gaan, want met nanotechnologie kan de kern van oliedruppels worden vervangen door waterdruppels, waardoor de mayonaise minder vet is maar wel de smaak behouden blijft.

Incapsulatie

Met nanotechnologie kunnen stoffen in een nanohuls (moleculair balletje) ingekapseld worden om deze stoffen naar de juiste plaats in het lichaam te transporteren. Deze methode wordt al toegepast in de farmaceutische industrie om bepaalde medicijnen die bijvoorbeeld afgebroken worden door het zuur in de slokdarm via orale toediening toch in de maag of het darmstelsel terecht komen en daar hun werk kunnen doen. De moleculaire huls reageert niet met het zuur uit de slokdarm maar wel met het zuur uit de maag en lost op zodat de ingekapselde stof vrijkomt.
Deze toepassing kan ook in de voedingsmiddelensector worden toegepast. Bijvoorbeeld gezonde stoffen met een vieze smaak kunnen op die manier wel in voeding verwerkt worden maar geven door incapsulatie pas de stoffen in de slokdarm vrij en niet in de mond waar de smaakpapillen zich bevinden.

Lotus-effect

De bladeren van een Lotus-bloem zijn vuil- en waterafstotend. Zelfs lijm en inkt hechten niet aan deze bladeren. Deze eigenschap is op nanoniveau geanalyseerd en toegepast in bijvoorbeeld coatings. Deze coatings worden nu al gebruikt in de kassenbouw voor de ramen. Deze ramen hoeven nooit meer gewassen te worden omdat het vuil en het water zich niet aan de ramen hecht.

Verpakkingen

Bier wordt nog steeds niet op grote schaal in petflessen verkocht omdat er zuurstof ‘lekt’ door de poreuze structuur van petflessen. Met nanotechnologie kunnen er barrières worden gemaakt in de structuur van het materiaal van de petflessen waardoor de transparantie behouden blijft maar er geen zuurstof kan lekken.

Nanozilver

Het kenmerk van nanozilver is de antibacteriële werking, bacteriën gaan ervan dood. Op dit moment wordt er nanozilver toegepast in de farmaceutische industrie, bijvoorbeeld in wondverband. Maar nanozilver kan bijvoorbeeld ook worden toegepast in Tupperware-bakjes.

Visuele indicatoren

Met nanotechnologie kunnen visuele indicatoren voor verpakkingen worden ontwikkeld. Bijvoorbeeld op verpakkingen met weinig zuurstof kun je een indicator bevestigen die aangeeft wanneer het zuurstofgehalte in de verpakking stijgt. Een sensor op een appel geeft door middel van kleurschakeringen de rijpheid van een appel aan. Een consument kan zelf kiezen of hij een rijpe of minder rijpe appel wil eten.
Kampers eindigde zijn betoog met een pleidooi voor een goede definiëring van de term nanotechnologie. Omdat er nu nog geen duidelijke definitie bestaat, ontstaat het gevaar dat nanotechnologie als containerbegrip wordt gezien. Dit werkt schadelijk voor het imago van nanotechnologie.

Discussie

Na deze inleidingen hebben de deelnemers in kleinere groepen verder gesproken over de toepassingen van nanotechnologie. Naast Frans Kampers hebben een aantal deskundigen op dit vlak hun kennis gedeeld en vragen beantwoord. Dit waren:

• Jacco Eversdijk, TNO
• Kjeld van Bommel, TNO
• Sabine Fischer, Friesland Foods

De onderwerpen die tijdens deze groepsbesprekingen aan bod zijn gekomen, zijn:

• Verpakkingen. Veel producten worden nu nog in glas en blik verpakt maar deze grondstoffen worden steeds schaarser. De producenten zijn steeds op zoek naar verpakkingen die lichter en langer houdbaar zijn. Dit kost minder energie en afval. Biologisch afbreekbare verpakkingen zijn niet de oplossing omdat deze verpakkingen langzaam afbreken en de afvalberg op korte termijn daardoor niet vermindert. Verschillende nanotechnieken kunnen een oplossing bieden. Deze oplossingen worden op maat gemaakt.
• Smaakmaskering of het opwekken van smaken.
• Bacteriën uit kippenvlees verwijderen.
• Tomaten langer houdbaar houden d.m.v. verpakkingen of coatings.
• Verkleuren van champignons tegengaan door een coating.
• Vervuiling van machines in de voedingsindustrie tegengaan d.m.v. coatings.Deze oplossing is er nog niet omdat het moeilijk blijft om te voorkomen dat de coating na eventuele beschadiging in de producten terecht komt.
• Kansen voor BV Nederland: hoe kun je met nanotechnologie efficiënter omgaan met je grondstoffen?

Daarnaast zijn er nog een aantal opmerkingen geplaatst, te weten:

• In laboratoria wordt nanotechnologie voor allerlei zaken toegepast. De opschaling naar een productieomgeving is een meerjarig project dat een lange adem vereist.
• Marketing is een belangrijk aspect voor de toepassing van nanotechnologie. Om te voorkomen dat het, onterecht, een negatief imago krijgt is het belangrijk om vanaf het begin stil te staan bij communicatie en marketing.
• De meeste consumenten interesseert het niet of een product met nanotechnologie is gemaakt. Een consument wil veilig en lekker eten!

Hans Caubo sluit deze inspirerende avond af.

Bron: Innovatiecafé Agrofood Community

---

Geef uw reactie op dit artikel

Alle velden zijn verplicht. Uw persoonlijke informatie wordt niet op de site geplaatst. Hyfoma levert geen machines, maar verwijst alleen naar de bedrijven die de machines leveren. De meeste genoemde bedrijven leveren alleen machines voor de voedselindustrie en produceren geen voedsel.

Naam:		Email:
Functie:		Bedrijf: